Na przełomie miesięcy czerwiec-listopad 2023 roku, grupa nieformalna „Aktywni niewidomi” założona przez trzy członkinie Koła Terenowego Polskiego Związku Niewidomych w Hajnówce zorganizowała w ramach programu „Działaj lokalnie” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropi w Polsce oraz Ośrodek „Działaj Lokalnie” w Hajnówce, kilka przedsięwzięć w sferze edukacji oraz aktywizacji i integracji osób z niepełnosprawnością wzrokową. Odbyły się warsztaty ceramiczne, które zachwyciły niewidomych, zajęcia kulinarne z dynią w roli głównej i spotkanie z psychodietetykiem, w tym jedne skierowane do wszystkich chętnych mieszkańców.

W okresie trwania projektu przeprowadzono również cykl wykładów o charakterze edukacyjnym pod nazwą „Niewidomi są wśród nas”, skierowanych do dzieci i młodzieży uczęszczającej do placówek oświatowych działających w mieście Hajnówka, w Dubinach i w Narwi. Projekt zakładał realizację 18 godzin lekcyjnych, w których weźmie udział 160 osób. Zainteresowanie zajęciami okazało się o wiele większe niż sobie wyobrażałyśmy. Ostatecznie, w 34 zajęciach uczestniczyło 811 osób – przedszkolaki, dzieci, młodzież oraz kadra pedagogiczna. Podczas zajęć, uczestnicy poznali świat osób niewidomych i słabowidzących. Obejrzeli film instruktażowy „N jak niewidomy”, zapoznali się ze sprzętem oraz pomocami, które ułatwiają codzienne funkcjonowanie osobom z dysfunkcją narządu wzroku: biała laska, czujnik poziomu cieczy, tabliczka brajlowska, metkownica brajlowska, czytnik kolorów czy lokalizator. Aby lepiej zrozumieć życie osoby niewidomej, chętni zakładali zaciemnione gogle pozwalające poczuć się podobnie jak osoba niewidoma i próbowali na przykład samodzielnie nalać wodę do szklanki. W trakcie warsztatów młodzież otrzymała wskazówki jak komunikować się z osobą niewidomą oraz nabyła praktyczną umiejętność pełnienia funkcji przewodnika, bo choć niewidomi starają się wiele czynności wykonywać samodzielnie i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym (pracują zawodowo, wychowują dzieci, załatwiają swoje sprawy w urzędach, robią zakupy) to pomoc w niektórych sytuacjach może okazać się niezbędna. Główną ideą naszych spotkań było pokonanie barier niewiedzy, a czasem po prostu nieśmiałości i pokazanie, że pomaganie wcale nie jest trudne. A jeśli nie wiemy jak pomóc, wystarczy zapytać. Nawet popełnienie gafy jest lepsze niż obojętność!

O tym, jak bardzo dzieci są chłonne wiedzy, ciekawe świata i pomysłowe świadczyły liczne pytania: Czy osoba niewidoma się myje? Czy ma sny? Czy potrafi się obronić przed napastnikiem? Czy nosi przeciwsłoneczne okulary? Czy jeździ na rowerze? Czy niewidome dziewczyny się malują? Były także pytania o różne bariery, z jakimi muszą się stykać mieszkańcy z niepełnosprawnością wzrokową z naszego regionu.

Realizacja zajęć pokazała społeczeństwu, że osoby niewidome i słabowidzące są tacy sami jak inni, tyle tylko, że żyją trochę inaczej, ze względu na uszkodzenie narządu wzroku. Musimy się tylko rozumieć i wzajemnie zauważać swoje potrzeby.

Serdeczne podziękowania za wsparcie merytoryczne przy realizacji projektu należą się Stowarzyszeniu Samorządów Euroregionu Puszcza Białowieska oraz Lokalnej Grupie Działania „Puszcza Białowieska”, która udzieliła osobowości prawnej naszej grupie nieformalnej.

Tekst: Alicja Plis