I udało się… Podlaska Marka Roku w końcu trafiła do hajnowskiego marcinka, potwierdzając tym samym renomę tego wypieku i znaczenie w skali województwa podlaskiego. To także dowód uznania ze strony mieszkańców regionu i jego władz. Z kolei dla osób zaangażowanych w promocję produktów lokalnych to miara sukcesu i potwierdzenie, że warto się angażować i mobilizować siły. Zaszczytny tytuł Podlaskiej Marki Roku to także potwierdzenie, że kierunek rozwoju Hajnówki nastawiony na promocję produktu lokalnego w tym mieście, jako stolicy Regionu Puszczy Białowieskiej, to właściwie obrana strategia, która może przynieść wiele korzyści producentom zarówno hajnowskiego marcinka, jak i innym miejscowym wytwórcom produktów lokalnych. To dowód uznania i poświadczenie jakości tego produktu dotychczasowym i przyszłym jego konsumentom.
Osiem lat temu ze strony pracowników urzędu miasta wyszła inicjatywa promocji tego znamienitego produktu podczas lipcowego Jarmarku Żubra, kiedy po raz pierwszy utworzono Strefę Marcinka. Od samego początku i przez wiele lat w jej organizację byli zaangażowani hajnowscy przedsiębiorcy – Joanna Bińczycka z Pracowni Tortów „Cukrowe Fantazje” prowadziła warsztaty wytwarzania i jego dekoracji, zachęcając do uczestnictwa dzieci i seniorów, kobiety i mężczyzn. Każdego roku strefę dzielnie wspierali swoją ofertą hajnowscy producenci marcinka, w tym Andrzej Borowik właściciel „Emma” s.j. – największy producent i cukiernik oferujący hajnowskiego marcinka na co dzień w swoich punktach czy Daniel Podolszyński z Piekarni Podolszyńscy lub PSS Społem Hajnówka. Dzięki nim marcinka można było spróbować w tym dniu podczas samej imprezy w parku miejskim.
W 2016 r. staraniem pracowników Urzędu Miasta Hajnówka i przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego – w szczególności Marcina Muszyca, hajnowski marcinek został wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Najstarszą i najbardziej obszerną tradycję rodzinną wypieku marcinka przekazała nam śp. Irena Poskrobko z Hajnówki. To dało kolejny impuls do promocji tego produktu, a także jak wynika z wypowiedzi producentów tego wypieku – spowodowało znaczny wzrost jego sprzedaży.
Nasz marcinek to także częsty upominek wręczany przez przedstawicieli samorządu także przy okazji reprezentowania Hajnówki w innych miastach, a żadna delegacja nie wyjeżdża z Hajnówki nie poznawszy smaku tego ciasta. Warsztaty hajnowskiego marcinka są bardzo często realizowane w ramach działań promocyjnych miasta podczas wizyt osób z zewnątrz – jako forma doświadczania Hajnówki poprzez wyjątkowy smak i kunszt wykonania. Tak witamy zagranicznych studentów z Erasmusa, tak przyjmujemy dziennikarzy i blogerów, ekspertów i doradców miasta, ministrów odwiedzających Hajnówkę i region, prezenterów kulinarnych (np. Karol Okrasa). Marcinek jest obecny w mieście także na ulotkach, magnesach, w folderach, na banerach, roll-upach itp.
Marcinek w roli głównej promował w ostatnich latach miasto i na ogólnopolskich wydarzeniach – wizytach studyjnych w Hajnówce, m.in. przedstawicieli urzędów marszałkowskich z całej Polski, konferencjach czy seminariach, także poza Hajnówką, lecz z udziałem samorządowców z Hajnówki. Tym samym dotarł do szerokiego grona odbiorców. W promocji tego produktu pomaga system identyfikacji produktu lokalnego z Hajnówki autorstwa hajnowianki – Agaty Łukszy, który powstał w ramach projektu z dziedziny rewitalizacji, realizowanemu z Włochami. System identyfikacji wykorzystano m.in. projektując opakowanie marcinka.
O hajnowskim marcinku pisano m.in. w magazynie „Wprost”, „All inclusive”, zaś teledysk o Hajnówce do piosenki „Hajnówka – moje miasto” zawiera kadry z przygotowania tego ciasta, ba – powstał nawet spektakl muzyczny o marcinku w wykonaniu Studia Piosenki Estradowej przy HDK.
Warto podkreślić zaangażowanie w promocję hajnowskiego marcinka lokalnych mediów, animatorów życia społecznego miasta, czy nauczycieli-pasjonatów – niewiele osób wie, że Anna Bowtruczuk, nauczycielka z SP nr 2 prowadzi cykl ogólnopolskich lekcji, gdzie opowiada o marcinku, jego pochodzeniu, recepturze i wyjątkowym smaku, promując tym samym i produkt, i Hajnówkę.
Obecnie trwają starania o unijną ochronę marcinka. W lutym 2021 r. zawiązano konsorcjum producentów marcinka, przy udziale Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej z Hajnówki i Miasta Hajnówka, którego celem jest współpraca przy promocji produktów lokalnych i marcinka oraz współpraca na rzecz jeszcze lepszej promocji i ochrony tego wypieku poprzez rejestrację w unijnym systemie ochrony (Chronione Oznaczenie Geograficzne). Uzgodniony komplet dokumentów jest obecnie weryfikowany przez ministerstwo. Należy wspomnieć, iż przy tej okazji została opracowana analiza etnograficzno-kulturowa dotycząca hajnowskiego marcinka.
Nie mam wątpliwości, ze nagroda Podlaskiej Marki Roku otrzymana z rąk Artura Kosickiego, marszałka województwa podlaskiego, trafiła zasłużenie do rąk Joanny Bińczyckiej. Warto jednak pamiętać, że to nagroda będąca uhonorowaniem wieloletniej pracy wszystkich hajnowskich producentów tego wypieku i lokalnych gospodyń, którzy uświetniają tym specjałem wiele uroczystości i ważnych wydarzeń. To oni dokładają na co dzień wiele starań, aby zachować wysoką jakość wypieku – korzystają ze śmietany z hajnowskiej mleczarni, z lokalnego masła, mąki z podlaskich młynów, nadając tym samym niepowtarzalny smak marcinkowi.
Niech ta nagroda jeszcze bardziej dopinguje do troski o znakomitą jakość hajnowskiego marcinka. Bądźmy dumni z naszych lokalnych produktów. Oprócz marcinka jeszcze szereg innych lokalnych produktów i dań oczekuje na swój czas, zainteresowanie i promocję. Tym stworzymy wizerunek Hajnówki jako miasta-specjalisty oferującego wysokiej jakości, tradycyjne i zdrowe produkty lokalne, w czym niewątpliwie pomoże Hajnowskie Centrum Produktu Lokalnego, które niebawem powstanie w Hajnówce w ramach funduszy norweskich.
Magdalena Chirko, Referat Rozwoju UM Hajnówka