Dobiegł końca czas bardzo intensywnych prac w ramach II etap konkursu do Programu Rozwój Lokalny. Informujemy, że Kompletna Propozycja Projektu miasta Hajnówka wraz z Planem Rozwoju Lokalnego (PRL) i Planem Rozwoju Instytucjonalnego (PRI) w terminie dotarła do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Aktualnie trwa ocena formalna, a aplikacje, które ją przejdą zostaną przekazane ekspertom, którzy przeprowadzą ocenę merytoryczną.

15 miast z największą liczbą punktów otrzyma grant w wysokości do 40 mln złotych.

Kto znajdzie się w grupie szczęśliwców, którzy będą mogli na nowo zaprogramować rozwój swojego miasta? - tego dowiemy się wiosną 2021 r.

Hajnówka przedstawiła łącznie 167 przedsięwzięć, z czego w ramach dotacji funduszy norweskich chcemy pozyskać 39.997.000 zł.

Podstawowym założeniem dla Nowej Ścieżki Rozwoju była regulaminowa wytyczna, że każdy projekt – Nowa Ścieżka Rozwoju, na którą składa się PRL i PRI, obowiązkowo musi przyczyniać się do podnoszenia poziomu życia mieszkańców miasta oraz sprzyjać poprawie dialogu samorządu miejskiego z mieszkańcami, w większym stopniu odpowiadając na ich potrzeby.

Traktując tę konkursową wytyczną jako credo, Hajnówka zdecydowała się przeprowadzić transformację w kilku wymiarach:

• Transformację instytucjonalną na potrzeby sprawnej i wysokiej jakości kadry miejskiej, systematycznie realizującej politykę rozwoju miasta, dbającej o zapewnienie odpowiedniej reprezentacji mieszkańców w kluczowych decyzjach (PRI),
• Transformację gospodarczą na potrzeby rozwoju biznesu w oparciu o zasoby i produkty lokalne (PRL),
• Transformację społeczną, w której integracja mieszkańców i kultywowanie tradycji przyczynią się do wzmocnienia hajnowskiej społeczności (PRL),
• Transformację przestrzeni na potrzeby dostarczenia tych funkcji miastotwórczych, które z uwagi na zaszłość historyczną związaną z przemysłem drzewnym nie są właściwie reprezentowane, w szczególności w centrum miasta (PRL),
• Transformację na rzecz środowiska ze złych zwyczajów i zaniechań w dbałość o środowisko i klimat w mieście, a nie tylko w Puszczy Białowieskiej (PRL).

Nowa Ścieżka Rozwoju Hajnówki zmieni obraz miasta, jego zarządzających i mieszkańców. To jest ambitna droga postępowania od analizy, głębokiej diagnozy, przez wyszukanie wewnętrznych atutów i ukrytych potencjałów, sprawdzenie uwarunkowań charakterystycznych dla miasta i wyznaczenie realnych celów. Żeby zrealizować te cele zmienia się kompletnie podejście do rozwoju miasta. Tylko perspektywiczne długoterminowe myślenie i patrzenie w przyszłość, naprawa wymiaru instytucjonalnego, współpraca z Partnerami, zaufanie mieszkańcom i liderom oraz czujne wsłuchiwanie się zarządu miasta i pracowników urzędu w głos miasta i jego społeczności mogą zatrzymać marginalizację miasta.

Zadania rozwojowe realizowane są poprzez 4 kierunki NOWEJ ŚCIEŻKI ROZWOJU HAJNÓWKI:

1. Nowy Ład Przestrzenny - Nowe Centrum Hajnówki:

Problem: Nieodpowiadająca funkcjom miejskim struktura przestrzenna miasta

Kierunek rozwoju: Nowy Ład Przestrzenny – Nowe Centrum Hajnówki

Chcemy zapewnić mieszkańcom wysoką jakość życia w ramach Nowego Centrum Hajnówki poprzez nadanie temu obszarowi miasta wyjątkowego charakteru.

Miasto zbudowane wokół zakładów przemysłowych nawet po utracie funkcji nie zmieniło układu urbanistycznego. Brak rynku, miejsca centralnego powoduje, że słabnie przywiązanie mieszkańców do miasta. Miasto bez centrum jest mało atrakcyjne dla przyjezdnych, którzy w jednakowej, nieoznaczonej przestrzeni się gubią.

W ramach Kierunku zostanie wydzielony obszar Nowego Centrum Hajnówki od Skweru Wasilewskiego, przez ulicę Batorego, do Wierobieja, dalej wzdłuż torów kolejowych ulica Białowieską do Parkowej, aż do siedziby Urzędu Miasta przy ulicy A. Zina. Centrum Hajnówki stanie się centrum usług społecznych, powstanie tam Centrum Produktu Lokalnego, Akademia Przyrody, zagospodarowane zostaną tereny zieleni i wydzielona Strefa Sportu. W Miejscach Aktywności Lokalnej odbywać się będą wydarzenia społeczne dla każdej grupy wiekowej. Ulica Wierobieja odzyska historyczny blask, będzie znów tętnić życiem. Zagospodarowane zieleńce, szlak murali, czytelny system informacji turystycznej zapewnią komfort korzystania z Centrum.

Mieszkańcy i turyści będą mogli w pełni wykorzystać potencjał miasta, jego autentyczność, niespieszne tempo życia i przebywania. Miasto jest zwarte, planowane działania nie spowodują rozlania się miasta. Na potrzeby Nowego Centrum Hajnówki zaktualizowane zostaną dokumenty planistyczne, przeprowadzone zostaną szerokie konsultacje. Dla miasta to zupełnie nowa jakość. Nowy rynek przy Centrum Produktu Lokalnego umożliwi mieszkańcom swobodne spotkania.

Problem częściowo zagospodarowany w ramach Kierunku Zielona transformacja - środowisko i klimat nie tylko w Puszczy Białowieskiej.

2. Zrób biznes w Hajnówce - Dywersyfikacja działalności gospodarczej w oparciu o zasoby i produkty lokalne:

Problem: niewykorzystanie potencjałów lokalnych w rozwoju miasta, gospodarka w niewielkim stopniu opiera się o genius loci.

Kierunek rozwoju: Zrób biznes w Hajnówce - Dywersyfikacja działalności gospodarczej w oparciu o zasoby i produkty lokalne

Chcemy rozwijać w Hajnówce zróżnicowaną, silną i nowoczesną gospodarkę.

Kierunek silnie gospodarczy ma za zadanie nauczyć potencjalnych przedsiębiorców prowadzić biznes oparty na potencjałach miasta, jego genius loci. W ramach kierunku przeprowadzone zostaną liczne działania z zakresu edukacji proprzedsiębiorczościowej, doradztwa branżowego. Planowana jest duża zmiana jakościowa w szkolnictwie średnim, modyfikacja profili klas i transformacja starych hal przemysłowych w nowoczesne laboratoria i demonstratory. Specjalne kursy i szkolenia zostaną zapewnione odchodzącym ze służb mundurowych, żeby po przejściu na emeryturę zakładali własną działalność gospodarczą. Silna koncentracja działań na promocji Produktu Lokalnego, powstanie Centrum, w którym lokalni producenci będą mogli dokształcić się w zakresie niezbędnych wymagań formalno-prawnych, podatkowych i sanitarnych związanych z wprowadzaniem produktu lojalnego na rynek. W ramach Kierunku zaplanowano szereg działań związanych z wdrażaniem Strategii Marki. Odbywać się będą Targi śniadaniowe, kursy i szkolenia z zakresu produkcji lokalnych specjałów opracowanych na tradycyjnych przepisach i recepturach. Bogata kultura, zdolności rękodzielnicze, znana szkoła przetwórstwa drewna, autentyczność i oryginalność to ogromny kapitał, który z uwagi na niechęć do podejmowania wyzwań przez zarządzających miastem nie był wykorzystany. Zmiana profilu turysty zachęca do otwarcia się Hajnówki i jej przedsiębiorców na usługi z szeroko rozumianego obszaru turystyki. Ogromne wartości przyrodnicze Puszczy Białowieskiej stwarzają powód do odwiedzenia miejsca, które gwarantuje ciszę, spokój, fenomenalne przeżycia i doświadczanie przyrody. Wśród działań realizowanych w NSR planowane jest powołanie Akademii Przyrody, hubu usług edukacyjno-kulturalnych, pozwalających przeżyć w sposób pełny wszystkie naturalne procesy które zapewnia okoliczna przyroda.

Problem częściowo zagospodarowany w Kierunku Integracja i tożsamość dla silnej społeczności

Kierunek rozwoju silnie oddziałuje na problem depopulacji.

3. Środowisko i klimat nie tylko w Puszczy Białowieskiej

Problem: zwolnienie się z obowiązku dbałości o środowisko z powodu bliskości Puszczy Białowieskiej.

Kierunek rozwoju: Zielona transformacja - środowisko i klimat nie tylko w Puszczy Białowieskiej

Chcemy uczynić Hajnówkę „zielonym", wygodnym dla ruchu pieszego i rowerowego miastem, które posiada łatwo dostępne dla wszystkich tereny zieleni oraz przyjazny układ komunikacyjny.

Fakt sąsiedztwa z Puszcza Białowieską zastępował Hajnowianom potrzebę troski o przyrodę w mieście. Hajnówka powinna być nieskazitelna, tymczasem duże obszary zieleni są zaniedbane, nie robi się specjalistycznych nasadzeń, nie ma pasji utrzymania estetyki terenów zieleni. Brak jest planów odnoszących się do ochrony klimatu, brak infrastruktury zielono-niebieskiej. Do architektury miasta zostaną wprowadzone zielone przystanki, zielone dachy, parklety, parki kieszonkowe, ogrody deszczowe, łąki miododajne, ule miejskie i domki dla owadów. Rozwinie się sektor doradztwa w zakresie OZE, powstanie Demonstrator OZE i nowa specjalistyczna klasa w ZSZ zajmująca się instalacjami OZE. Przeprowadzone zostaną liczne wydarzenia i akcje z zakresu edukacji ekologicznej. Problem częściowo zagospodarowany w ramach Kierunku Nowy Ład Przestrzenny – Nowe Centrum Hajnówki.

4. Integracja i tożsamość dla silnej społeczności

Problem w obszarze społecznym dotyczy niewystarczającej skuteczności projektów wsparcia osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz nieumiejętności współpracy liderów i aktywistów miejskich i społecznych.

Kierunek rozwoju: Integracja i tożsamość dla silnej społeczności

Chcemy tworzyć nowe i rozwijać istniejące mechanizmy, formy wsparcia i działania pozwalające mieszkańcom na odpowiedzialne współdecydowanie o rozwoju miasta.

Trudno jest budować konkurencyjne miasto bez silnego społeczeństwa. Powrót do przeszłości i silne związanie się z tradycją może być jednym z impulsów dla wspólnych wydarzeń i akcji społecznych. Niestety w Hajnówce integracja społeczna została zachwiana. Bez ingerencji w zasady dystrybucji środków na wszelkie działania NGO i skłanianie ich do współpracy nadal będziemy osiągać połowiczy efekt ich działalności. W ramach Kierunku działacze społeczni, stowarzyszenia i inne organizacje muszą zrobić przegląd swoich celów statutowych, ocenić efektywności swojej działalności. Szczególną grupą wsparcia w ramach tego kierunku są dzieci, które mimo bliskości Puszczy często nie odróżniają lipy od dębu. Dodatkowo w Kierunku znajdziemy działania dla seniorów i specjalnych grup: artystów, rzeźbiarzy, rękodzielników.

Problem częściowo zagospodarowany w Kierunku Zrób biznes w Hajnówce - Dywersyfikacja działalności gospodarczej w oparciu o zasoby i produkty lokalne i Nowy Ład Przestrzenny – Nowe centrum Hajnówki.

W celu poprawy jakości życia i zapewnienia niezależności osobom starszym i osobom z trwałymi lub czasowymi ograniczeniami fizycznymi bądź psychicznymi, Nowa Ścieżka Rozwoju uwzględnia regulacje i wymagania zawarte w Programie Dostępność Plus 2018-2025. Z uwagi na problem niedostępności Hajnówki w tym wymiarze, miasto w bardzo ograniczony sposób może zaspokajać potrzeby grup o szczególnych potrzebach i zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Planowanego do realizacji działania będą uwzględniać standardy dostępności w wymiarach: architektonicznym, cyfrowym oraz informacyjno-komunikacyjnym.

Kierunki Nowej Ścieżki Rozwoju Hajnówki będą realizowane we współpracy z kluczowymi partnerami lokalnymi, regionalnymi i krajowymi: Urzędem Marszałkowskim Województwa Podlaskiego, Białowieskim Parkiem Narodowym, Instytutem Biologii Ssaków PAN, Politechniką Białostocką, Nadleśnictwem Hajnówka, Aresztem Śledczym w Hajnówce, Gminą Hajnówka i Starostwem Powiatowym. Dodatkowo utworzone zostanie przy współudziale Województwa Podlaskiego Forum Ambitnych Miast Podlasia – miast, które podobnie jak Hajnówka borykają się z utratą funkcji społeczno-gospodarczych. W trakcie prac projektowych liczne organizacje społeczne, stowarzyszenia i liderzy włączeni w projektowanie Nowej Ścieżki Rozwoju wyrazili aprobatę współpracy z Miastem w realizacji NŚR. Wiele zadań wskazanych jako podstawowe zostanie zrealizowanych w formie otwartych naborów partnerów wdrożeniowych, do których to naborów dostęp będą miały wszystkie organizacje społeczne z Hajnówki.

Dodatkowo aby wszystko, co zaplanowaliśmy, wdrożyć niezbędna jest zmiana instytucjonalna, która szczegółowo została opisana w Planie Rozwoju Instytucjonalnego. Stawiamy na jeden główny kierunek - Dobre zarządzanie, odpowiedzialne instytucje, transparentność. Jego wdrożenie nastąpi poprzez wykonanie poniższych działań:

• Usprawnienie i podniesienie standardów działania Urzędu Miasta w Hajnówce i podległych Burmistrzowi jednostek miejskich.
• Budowanie zdolności instytucjonalnych i rozwój kompetencji kadry zarządzającej, pracowników urzędu miasta i członków Rady Miasta.
• Zmiana modelu podejmowania decyzji zarządczych wpływających na rozwój miasta (z modelu ad hoc na model opierający się na dowodach Evidence Based Policy).
• Budowanie zaufania obywateli do samorządu miejskiego w Hajnówce, partycypacja, konsultacje, komunikacja z mieszkańcami.
• Elektroniczny Urząd i usługi.

Zapewnienie dostępności - niezbędne zmiany na potrzeby dostępności architektonicznej.

Zarządzanie i organizacja projektu, promocja i współpraca bilateralna z wybranymi miastami Państwa Darczyńców.

Hajnówkę czekają duże zmiany, jak twierdzi Jerzy Sirak, Burmistrz Miasta - „...Hajnówka Od Nowa, Zielona Transformacja, miasto zdrowe i bogate gospodarczo, mądrością i pracą swoich mieszkańców, miasto otwarte dla przyjezdnych, miasto wiary w kapitał lokalny, w tradycje i autentyczność kultury, która stanowi istotny potencjał. Hajnówka to witalność, to Puszcza, dąb i żubr". Nowa Ścieżka Rozwoju to przepis na sukces Hajnówki.

Zespół Miejski ds. Programu Rozwój Lokalny

A jak widzi NOWĄ ŚCIEŻKĘ ROZWOJU HAJNÓWKI Żubr Pompik? - zilustrował nam Tomasz Samojlik.

Zespół  Miejski
ds. Programu Rozwój Lokalny