Renta socjalna to jedno z nielicznych świadczeń wypłacanych przez ZUS, do którego przyznania nie jest wymagany żaden staż pracy. Jest ona finansowana z budżetu państwa i jest równa kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, czyli aktualnie 1588,44 zł brutto. Takich świadczeń białostocki oddział ZUS wypłaca ponad 8,5 tys. W kraju świadczenie otrzymuje 295 tys. osób. Tylko w tym roku w regionie o rentę socjalną wnioskowało 514 osób, w kraju 16,1 tys.

Komu przysługuje renta socjalna

Rentę socjalną mogą otrzymać osoby pełnoletnie, u których lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS stwierdzi całkowitą niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu. Naruszenie sprawności organizmu musi jednak powstać w ściśle określonym czasie, tzn. przed ukończeniem 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 lat, ewentualnie w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, a także podczas studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Za osobę pełnoletnią uważa się nie tylko osobę, która ukończyła 18 lat ale również kobietę, która zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat.

Renta socjalna może być przyznana na stałe, gdy całkowita niezdolność do pracy jest trwała. Świadczenie można też otrzymać na czas określony, gdy niezdolność do pracy jest okresowa. Wynosi 100 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Aktualnie to kwota 1588,44 zł brutto.

- Podstawą do przyznania renty socjalnej jest orzeczenie o niezdolności do pracy. Całkowitą niezdolność do pracy i przewidywany okres jej trwania ustala lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS. Za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy - informuje Katarzyna Krupicka regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego.

Przyznanie i pobieranie renty socjalnej nie jest uzależnione od spełnienia warunku przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Renta przysługuje m.in. osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które przebywają czasowo za granicą na przykład w celu nauki lub odwiedzin rodziny.

Kiedy nie przysługuje renta socjalna

Renty socjalnej nie otrzymają osoby, które mają ustalone prawo m.in. do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty strukturalnej, świadczenia czy zasiłku przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, czy świadczenia o charakterze rentowym z zagranicznej instytucji. Renta nie będzie przysługiwać także osobie, która jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych. ZUS nie wypłaci jej również w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

Renta socjalna może być obniżona, jeżeli osobie uprawnionej do niej przysługuje także renta rodzinna. - Łączna kwota obu świadczeń nie może przekraczać 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jest to aktualnie kwota 3176,88 zł brutto. Jeśli łączna kwota obu świadczeń przekroczy 3176,88 zł brutto, ZUS obniży rentę socjalną do maksymalnie 10 proc. kwoty najniższej renty, czyli 158,44 zł brutto. Jeżeli kwota renty rodzinnej przekracza 200 proc. najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy, wówczas renta socjalna nie będzie przysługiwać - wyjaśnia rzeczniczka.

Od 2022 r. obowiązują korzystniejsze zmiany dla osób, które pobierają  rentę socjalną i jednocześnie pracują. Mogą one dorobić do swojego świadczenia na takich samych zasadach jak pozostali renciści. Wypłacana przez ZUS renta zostanie zawieszona dopiero po przekroczeniu 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a nie jak było wcześniej, gdy przychód przekroczył 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Katarzyna Krupicka

regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego