W III kwartale 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 115,4 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. W województwie podlaskim kontroli poddano blisko 3 tys. zwolnień lekarskich. Kwota wstrzymanych, zwróconych i obniżonych świadczeń chorobowych w regionie przekroczyła 2,17 mln zł, a w skali całego kraju 71,24 mln zł.

W lipcu, sierpniu i wrześniu mieszkańcom naszego regionu wystawionych zostało 136 tys. zaświadczeń lekarskich. To więcej o 23 tys. niż w tym samym czasie w ubiegłym roku. W całym kraju takich dokumentów wydano 6,13 mln, również więcej o 902 tys. Niektóre z tych dokumentów zostały poddane kontroli.

- Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy to jedna z możliwości, sprawdzenia chorego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W trakcie jej przeprowadzania pracownicy Zakładu odwiedzają chorego, by ustalić, co robi w czasie pobierania zasiłku chorobowego, czy poprawnie wykorzystuje zwolnienie od pracy lub, czy nie wykonuje w czasie zwolnienia lekarskiego innej pracy zarobkowej. Drugi rodzaj kontroli to ocena prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Lekarze orzecznicy ZUS sprawdzają, czy osoba korzystająca z e-ZLA nadal jest chora i niezbędna jest kontynuacja zwolnienia, czy też należy je skrócić – informuje Katarzyna Krupicka, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie podlaskim.

Tylko w III kwartale 2024 r. w województwie podlaskim ZUS przeprowadził blisko 3 tys. kontroli osób na zwolnieniach lekarskich. W ich następstwie wstrzymana została wypłata 116 świadczeń chorobowych na kwotę ponad 154 tys. zł. W analogicznym okresie ubiegłego roku ZUS przeprowadził 2,5 tys. kontroli, wydał 125 decyzji wstrzymujących wypłatę świadczeń chorobowych, a kwota cofniętych z tego tytułu zasiłków wyniosła 110 tys. zł.

ZUS ma także obowiązek zmniejszyć świadczenie chorobowe do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, gdy ustał tytuł ubezpieczenia. Z tego powodu w III kwartale 2024 r. w regionie obniżono wypłaty o ponad 2 mln zł. Niższe świadczenie otrzymało 345 osób. Skutki finansowe kontroli i obniżonych świadczeń po ustaniu zatrudnienia w III kwartale br. wyniosły łącznie ponad 2,2 mln zł.

Jakie są rezultaty kontroli w kraju

Od lipca do września 2024 r. w całej Polsce ZUS przeprowadził 115,4 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Zakończyły się one wydaniem 9,2 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych na kwotę niemal 16 mln zł.

Po ustaniu tytułu ubezpieczenia ZUS obniżył wypłaty o 55,2 mln zł, a dotyczyło to 27,1 tys. osób. Łączna kwota obniżonych i cofniętych świadczeń chorobowych w III kwartale br. wyniosła ponad 71,2 mln zł. W analogicznym okresie ubiegłego roku ZUS przeprowadził 114 tys. kontroli, wydał 6,5 tys. decyzji, a kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków wyniosła ponad 7,1 mln zł. ZUS obniżył także w ubiegłym roku wysokość świadczeń po ustaniu zatrudnienia na kwotę ponad 36,4 mln zł, a dotyczyło to 22,5 tys. osób. W sumie w III kwartale 2023 r. do ZUS-u wróciło 43,5 mln zł.

Jak kontrolowane osoby niewłaściwie korzystają ze zwolnienia

Podczas zwolnienia lekarskiego ubezpieczony niezdolny do pracy z powodu choroby może wykonywać jedynie zwykłe czynności życia codziennego oraz czynności związane z jego stanem zdrowia, np. może udać się na wizytę do lekarza, do apteki bądź po codzienne zakupy żywnościowe, zwłaszcza jeśli mieszka sam.

Osoby, które wykonują pracę zarobkową w czasie zwolnienia lekarskiego lub wykorzystują ten czas w sposób niezgodny z przeznaczeniem, tracą prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Wówczas ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeżeli zostało już wypłacone, żąda jego zwrotu. Natomiast podczas kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jeśli lekarz orzecznik ZUS stwierdzi, że sprawdzana osoba jest już zdrowa, to dochodzi do skrócenia zwolnienia lekarskiego. W takiej sytuacji ubezpieczony zachowuje prawo do zasiłku chorobowego tylko do dnia badania.

Przyłapani na nieprawidłowym korzystaniu ze zwolnienia lekarskiego

W województwie podlaskim w trakcie kontroli zwolnień najczęściej chorzy przyłapani zostali na pracy zarobkowej u drugiego pracodawcy, imprezach towarzyskich, czy wyjazdach na wakacje w kraju i za granicą. Wśród osób, które niewłaściwie wykorzystywały czas, który lekarz zalecił na powrót do zdrowia, byli ubezpieczeni biorący udział w potańcówkach miejskich czy Podlaskiej Oktawie Kultur. Był również mężczyzna, który wykonując zawód mechanika samochodowego, naprawiał auto w swoim garażu. Z wypłatą za zwolnienie musiała pożegnać się także osoba pobierająca zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia, która brała udział w procesie rekrutacyjnym w celu podjęcia pracy po zakończonym zwolnieniu.

Coraz częściej wybór osób, które Zakład kontroluje, nie jest przypadkowy. O nieprawidłowym korzystaniu z czasu, który lekarz uznał za niedyspozycję od pracy ZUS dowiaduje się z anonimowych zgłoszeń. Rezultatem tego jest, że co 7 skontrolowany w kraju i co 10 w województwie podlaskim stracił prawo do zasiłku chorobowego.

Pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 20 ubezpieczonych, również mają prawo przeprowadzić kontrolę wykorzystywania zwolnień lekarskich. Najczęściej takie kontrole wykonują w ich imieniu pracownicy działu kadr.

Katarzyna Krupicka

regionalna rzeczniczka prasowa ZUS województwa podlaskiego