Nauczyciele, nie muszą czekać na ukończenie powszechnego wieku emerytalnego. Mogą wcześniej zakończyć aktywność zawodową i skorzystać np. ze świadczenia kompensacyjnego. Muszą jednak w wyznaczonym czasie osiągnąć określony wiek, udowodnić wymagany ogólny staż pracy, jak i ten w zawodzie nauczyciela oraz rozwiązany stosunek pracy.
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom, wychowawcom, czy innym pracownikom pedagogicznym po spełnieniu ściśle określonych warunków. - Jednym z nich jest osiągnięcie odpowiedniego wieku uprawniającego do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, który jest inny dla kobiet i dla mężczyzn w zależności od roku, w którym go ukończą. W latach 2023-2024 wiek ten wynosi 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn. W latach 2025-2026 kobieta powinna ukończyć 56 lat, a mężczyzna 61 lat. W latach 2027-2028 wiek dla kobiety wynosi 57 lat, a dla mężczyzny 62 lata. W latach 2029-2030 kobieta powinna ukończyć 58 lat, a mężczyzna 63 lat. Ostatecznie w latach 2031–2032 wiek ten wynosi 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn – informuje Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego.
Kolejny warunek to udokumentowanie wymaganego do przyznania świadczenia stażu pracy. Należy udowodnić co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 20 lat zatrudnienia w zawodzie nauczyciela, wychowawcy, czy innego pracownika pedagogicznego w wymiarze przynajmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć w placówkach wymienionych w ustawie o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych. Zalicza się do nich publiczne i niepubliczne przedszkola, publiczne i niepubliczne szkoły z wyjątkiem niepublicznych szkół nieposiadających uprawnień szkoły publicznej, a także publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego. To mogą być też młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, czy specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania. Do tych placówek zalicza się także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim udział w zajęciach rewalidacyjno – wychowawczych, czy placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.
Natomiast od 1 września 2024 r. z prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego mogą skorzystać również nauczyciele, wychowawcy inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych w tym w poradniach specjalistycznych udzielających dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu.
Ostatni, niezbędny warunek, to rozwiązać stosunek pracy na swój wniosek. Nawet jeśli praca została zakończona za porozumieniem stron, ważne jest, by wniosek o rozwiązanie stosunku pracy został złożony. - Jeśli umowa o pracę wygaśnie z powodu upływu okresu, na jaki została zawarta, to spełniony jest warunek rozwiązania stosunku pracy na własny wniosek- wyjaśnia rzeczniczka.
Gdy zatrudnienie odbywa się w kilku miejscach, to muszą zostać rozwiązane wszystkie umowy o pracę, bez względu na ich charakter i wymiar czasu, w jakim są wykonywane. Istotne jest również by po rozwiązaniu stosunku pracy w charakterze nauczyciela, a przed przejściem na świadczenie kompensacyjne nie wykonywać żadnej innej pracy ani nie prowadzić działalności gospodarczej.
Wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ustalana jest indywidualnie i nie może być niższa niż najniższa emerytura, która aktualnie wynosi 1780,96 zł brutto. Świadczenie to przysługuje do czasu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego lub uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury.
ZUS nie zawsze zawiesi świadczenia kompensacyjnego, gdy podejmiesz pracę
Zawieszenie prawa do świadczenia kompensacyjnego nastąpi, gdy świadczeniobiorca podejmie pracę w placówkach oświatowych wymienionych w art. 1 Karty Nauczyciela. Są to między innymi publiczne przedszkola, szkoły oraz placówki doskonalenia nauczycieli, zakłady poprawcze, schroniska dla nieletnich, czy młodzieżowe ośrodki socjoterapii. W przypadku podjęcia jakiejkolwiek pracy w tych jednostkach ZUS zawiesi prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego — bez względu na wysokość uzyskiwanych przychodów. Wyjątkiem od zasady zawieszania wypłaty bez względu na osiągany przychód, są sytuacje, gdy uprawniony podejmie pracę w charakterze nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę tego języka, bądź w charakterze nauczyciela innych przedmiotów, jeżeli w dniu nawiązania umowy o pracę, do szkoły uczęszcza, co najmniej jeden uczeń, będący obywatelem Ukrainy legalnie przebywający na terenie RP.
Jeśli natomiast przychód został uzyskany z innej pracy lub z działalności, to prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ulega zawieszeniu lub zmniejszeniu w zależności od wysokości uzyskanego przychodu. Obowiązują tu takie same zasady, co przy emeryturach i rentach. Aby ZUS nie zmniejszył świadczenia, zarobki nie powinny przekroczyć 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kraju, czyli od czerwca do sierpnia 5 703,20 zł brutto miesięcznie. Natomiast, żeby ZUS nie wstrzymał wypłaty świadczenia, dodatkowy miesięczny przychód nie powinien być wyższy niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, czyli 10 591,60 zł brutto.
Katarzyna Krupicka
regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego