Kapitał początkowy to bardzo istotny element przyszłej emerytury. Tylko w pierwszym kwartale 2025 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło ponad 10 tys. wniosków od klientów ubiegających się o wyliczenie kapitału po raz pierwszy. W województwie podlaskim złożono 326 wniosków. To pokazuje, że wciąż są osoby, które do tej pory nie zadbały o ustalenie swojego kapitału, mimo że pracowały przed 1999 r.
Każda osoba, która może udokumentować zatrudnienie do 31 grudnia 1998 r., powinna jak najszybciej złożyć wniosek o naliczenie kapitału początkowego, aby uniknąć w przyszłości pobierania zaniżonego świadczenia. Wiele zakładów pracy zostało zlikwidowanych lub przekształcanych, co może utrudnić uzyskanie dokumentów potwierdzających zatrudnienie oraz wysokość zarobków sprzed ponad 25 lat.
- Kapitał początkowy to suma składek, którą ZUS oblicza na podstawie okresów składkowych i nieskładkowych oraz wysokości zarobków. Ustalany jest dla osób urodzonych po 1948 r., które były zatrudnione lub prowadziły działalność gospodarczą przed 1999 r. - informuje Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego.
Niektórzy emeryci, którzy urodzili się przed 1949 r., mogą mieć również wyliczony kapitał początkowy, o ile łącznie spełnią kilka warunków tj.:
• osiągnęli powszechny wiek emerytalny po 31 grudnia 1998 r.,
• złożyli wniosek o emeryturę z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego po 31 grudnia 2008 r. i wystąpili o wyliczenie emerytury według nowych zasad,
• mają wymagany staż ubezpieczeniowy (co najmniej 20 lat dla kobiet, i 25 lat dla mężczyzn),
• po osiągnięciu powszechnego wieku kontynuowali pracę i opłacali składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Jaki wpływ ma kapitał początkowy na wysokość emerytury
Kapitał początkowy stanowi istotny element przyszłej emerytury i jest uwzględniany w procesie jej obliczania. Im wyższy kapitał początkowy, tym wyższa podstawa do obliczenia emerytury, co przekłada się na wyższe świadczenie. W obliczeniach emerytury uwzględniane są zwaloryzowany kapitał początkowy, zwaloryzowane składek zgromadzone na koncie emerytalnym (od stycznia 1999 r.) oraz średnie dalsze trwania życia. - Osoby, które legitymują się długim stażem pracy przed 1999 rokiem, a nie przedłożyły żadnej dokumentacji, powinny być świadome, że brak kapitału początkowego może znacząco obniżyć wysokość ich świadczenia. Dlatego przypominamy wszystkim, którzy pracowali do 31 grudnia 1998 r. i jeszcze nie złożyli wniosku o ustalenie kapitału początkowego, aby jak najszybciej to uczyniły. Jest to szczególnie istotne, ponieważ wiele zakładów pracy, które istniały do końca 1998 r., mogło zostać zlikwidowanych, co może utrudnić odnalezienie dokumentów potwierdzających zatrudnienie oraz wysokość zarobków sprzed 1999 r. – przestrzega rzeczniczka.
Dokumenty potrzebne do ustalenia kapitału początkowego
Wniosek o wyliczenie kapitału początkowego (formularz ZUS EKP) należy złożyć najpóźniej w momencie składania dokumentów o emeryturę. Do wniosku należy dołączyć informację o okresach składkowych i nieskładkowych na druku ZUS ERP-6. Wymagane będą również dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczeniowe przed 1999 r., np.:
• świadectwa pracy lub zaświadczenia pracodawców,
• legitymacje ubezpieczeniowe (z wpisami o zatrudnieniu),
• zaświadczenia z Urzędu Pracy,
• zaświadczenia z Ośrodka Pomocy Społecznej (w przypadku pobierania stałych zasiłków z opieki społecznej, od których opłacano składki na ubezpieczenia społeczne),
• książeczka wojskowa,
• zaświadczenie z instytucji, w której pełniona była służba zawodowa,
• zaświadczenie z uczelni lub dyplom, zawierający informację o ukończeniu studiów oraz programowym czasie trwania nauki.
W przypadku braku dokumentów można dołączyć dowody zastępcze w postaci:
• umowy o pracę,
• opinii o pracy,
• wpisów w starym (książeczkowym) dowodzie osobistym,
• legitymacji służbowych,
• legitymacji związków zawodowych,
• pism od pracodawcy (np. dotyczących powołania, mianowania, zmiany angażu, czy przyznania nagrody),
• uwierzytelnionych kopii dokumentów lub ich odpisów wydanych przez archiwum lub jednostkę przechowującą dokumentację zlikwidowanych zakładów pracy,
• zeznań świadków (najlepiej byłych współpracowników).
Należy również dołączyć dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzenia przed 1999 r., takie jak np.: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wystawione przez pracodawcę lub jego następcę prawnego (może być na formularzu ERP-7), legitymację ubezpieczeniową z wpisami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, a także kopie dokumentacji płacowej sporządzonej przez archiwum, które gromadzi dokumentację zlikwidowanych zakładów pracy lub uwierzytelnione kopie dokumentacji płacowej sporządzonej przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.
Osoby, które prowadziły działalność gospodarczą i indywidualnie opłacały składki na ubezpieczenia społeczne, a także osoby współpracujące z takimi przedsiębiorcami, powinny w formularzu ZUS EKP podać m.in. numer konta płatnika składek (NKP), adres prowadzonej działalności oraz jej okres, a także adres ZUS-u, do którego przekazywane były należności z tego tytułu.
Do wniosku należy dołączyć oryginalne dokumenty lub ich odpisy poświadczone przez notariusza, bądź pełnomocnika, który jest adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym.
Jeśli wniosek o kapitał początkowy został złożony znacznie wcześniej niż wniosek o emeryturę, a mimo zmian w przepisach nie wystąpiono o ponowne ustalenie jego wysokości, ZUS dokona przeliczenia w przysługującym zakresie w momencie rozpatrywania wniosku o emeryturę lub inne świadczenie, które uwzględnia kapitał początkowy.
Katarzyna Krupicka
regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego